Το μέλλον του Πλωμαρίου είναι το παρελθόν του

Γράφει ο Γιώργος Κακές.
Καταγόμενος από το Πλωμάρι, θα επιθυμούσα να εκθέσω μερικές από τις σκέψεις μου για το μέλλον αυτού του τόπου. Καταρχάς θα ήθελα να τονίσω ότι το κείμενο έχει σκοπό να δώσει μια εναλλακτική άποψη για το Πλωμάρι πάνω και πέρα από κάθε συμφέρον. Ο επισκέπτης του Πλωμαρίου ξεκινώντας το ταξίδι του για να έρθει στο χωρίο μας έχει συνήθως στο μυαλό του τη διαφήμιση του πολύ γνωστού ούζου Πλωμαρίου. Το όμορφο φυσικό τοπίο, οι απαράμιλλης ομορφιάς παραλίες και το αντάξιο της φήμης του χωριό είναι ο ιδανικός συνδυασμός για διακοπές.
Το πρώτο μεγάλο εμπόδιο σε αυτό το ταξίδι του είναι η μεγάλη απόσταση από την ηπειρωτική Ελλάδα και τα δύο μεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας. Το ταξίδι του για το Πλωμάρι, όμως, δεν τελειώνει με το που φθάνει στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Μυτιλήνη. Συνεχίζεται. Το οδικό δίκτυο Μυτιλήνης-Πλωμαρίου δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τον επισκέπτη. Το θέμα των συγκοινωνιών είναι πολύ σημαντικό αλλά δεν καθορίζεται άμεσα από τους κατοίκους του Πλωμαρίου. Παρόλαυτα φθάνει στον προορισμό του και περιμένει να αντικρίσει το περίφημο Πλωμάρι. Και όμως οι κόποι του δεν ανταμείβονται πλήρως.
Η εικόνα που παρουσιάζει το Πλωμάρι είναι μιας κωμόπολης χωρίς ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Τόσο από την γενικότερη άποψη που έχει ο επισκέπτης από το λιμάνι του Πλωμαρίου όσο και στο εσωτερικό του χωριού. Και πολύ περισσότερο από τη νοοτροπία που επικρατεί και χαρακτηρίζεται από τον αντί-τουριστικό χαρακτήρα του χωριού μας. Χωρίς αναπτυγμένη τη φιλοσοφία της σωστής τουριστικής ανάπτυξης, κάθε χρόνο ευχόμαστε να διατηρήσουμε τον αριθμό των επισκεπτών μας χωρίς όμως να πραγματοποιούμε συγκεκριμένες κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Ξεκίνησα από τον τουρισμό γιατί θεωρείται από τους βασικούς άξονες της παγκόσμιας οικονομίας αυτή τη στιγμή και είναι η σύγχρονη μορφή της βιομηχανίας του Πλωμαρίου σήμερα.
Επίσης, σημαντικό τμήμα της ανάπτυξης του Πλωμαρίου αποδίδεται στις πολύ γνωστές ποτοποιίες του, οι οποίες εκτός από το γεγονός ότι απασχολούν τμήμα του μόνιμου πληθυσμού, αποτελούν την καλύτερη διαφήμιση για τον τόπο μας. Τέλος, η ελαιοπαραγωγή είναι ο παραδοσιακός πλουτοπαραγωγικός τομέας αν και έχει μία φθίνουσα πορεία τα τελευταία χρόνια. Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι θα πρέπει να γίνουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις σε όλους τους παραπάνω τομείς με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής του Πλωμαρίου και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των κατοίκων του.
Ας μη ξεχνάμε ότι γνώμονας μας είναι ο απλός Πλωμαρίτης, ο νέος που επιθυμεί να επιστρέψει στο χωρίο αλλά δεν του δίνεται η ανάλογη ευκαιρία και όλοι εκείνοι που δεν είναι από το Πλωμάρι αλλά το αγάπησαν και το λάτρεψαν όταν το επισκέφτηκαν. Οι προτάσεις, οι οποίες θα παρατεθούν παρακάτω, έχουν καινοτόμο και εναλλακτικό χαρακτήρα και αφορούν κυρίως την οικιστική ανάπτυξη του Πλωμαρίου. Είναι πραγματοποιήσιμες εφόσον ο κάθε Πλωμαρίτης αναλογιστεί τις ευθύνες του και προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τη νοοτροπία της μιζέριας και του ωχαδερφισμού. Το μέλλον του Πλωμαρίου είναι στα χέρια μας και αν δεν κάνουμε κάτι για να το αλλάξουμε, θα έχει την τύχη των χωριών του, τα οποία θα έπρεπε να αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι στην παρακμή της περιοχής και όμως φαίνεται να μην αντέχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στη βιώσιμη ανάπτυξη και στον τουρισμό, μπορεί να παρατηρηθεί ότι εκείνο που έχει ενδιαφέρον είναι το ‘‘διαφορετικό’’.
Διατηρώντας το παραδοσιακό χαρακτήρα του Πλωμαρίου, αξιοποιείται η πλούσια λαϊκή και βιομηχανική του αρχιτεκτονική. Είναι σπάνιο σε όλη την Ελλάδα να υπάρχει συγκεντρωμένος ένας τόσο μεγάλος αριθμός βιομηχανικών κελυφών σε μία περιορισμένη σχετικά έκταση που καλύπτει ο Δήμος Πλωμαρίου. Επίσης, η αρχιτεκτονική κληρονομιά των αρχοντικών του Πλωμαρίου είναι ιδιαίτερη και δίνει ένα διαφορετικό χαρακτήρα στον πολεοδομικό ιστό του. Η διατήρηση, σε πρώτο βαθμό, και η αποκατάσταση τους στη συνέχεια θα έδινε στο Πλωμαρί την εικόνα ενός κλασικού γραφικού χωριού, η οποία αυτή τη στιγμή δεν το χαρακτηρίζει. Τα παραδείγματα των παραδοσιακών οικισμών του Μόλυβου και της Αγιάσου είναι ενδεικτικά και φημισμένα στον κάθε επισκέπτη της Λέσβου.
Συνεχίζοντας, ο χαρακτηρισμός ενός τμήματος του κέντρου του Πλωμαρίου ως παραδοσιακό και κατ’ επέκταση ως ιστορικό κέντρο είναι αναγκαίος. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρχει επιπλέον έλεγχος για την αρχιτεκτονική των νέων κατασκευών και η κατασκευή τους θα συμφωνεί με την αξιόλογη αρχιτεκτονική παράδοση του χωριού. Το Πλωμάρι αυτή τη στιγμή δεν έχει χαρακτήρα. Του λείπει το κάτι παραπάνω που θα το διέκρινε στα μάτια ενός επισκέπτη. Αύτη η κίνηση ενδεχομένως να διαφοροποιούσε τη δεδομένη κατάσταση. Επιπλέον, η πεζοδρόμηση τμήματος της αγοράς του Πλωμαρίου και του παραλιακού μετώπου του που περικλείεται από το λιμάνι, θα έδινε τη δυνατότητα της άνετης πρόσβασης στους πεζούς χωρίς την ενοχλητική παρουσία των αυτοκινήτων και ιδιαίτερα των δικύκλων που δημιουργούν μια αφόρητη φασαρία με τις εξατμίσεις τους. Η δρομολογούμενη επέκταση του κεντρικού πάρκου θα μπορούσε να συνοδευτεί από μια τέτοια πρόταση.
Η επέκταση θα μπορούσε επίσης να συνδυαστεί με τη κατασκευή χώρων στάθμευσης που θα έδινε οριστική λύση στο πρόβλημα του παρκαρίσματος στο χώρο μπροστά από το Δημαρχείο και στο γενικότερο παραλιακό μέτωπο του Πλωμαρίου. Η διέλευση μπορεί να επιτρέπεται μόνο σε οχήματα έκτατης ανάγκης. Η σύγχρονη ευρωπαϊκή πολεοδομική λογική οδηγεί στη πεζοδρόμηση των κέντρων των πόλεων και στην απομάκρυνση των αυτοκινήτων από την περιοχή αυτή. Γιατί μία φορά να μην ενεργήσουμε ως Ευρωπαίοι; Επίσης, μία άλλη ιδέα, η οποία πρέπει να τονιστεί ότι δεν είναι κτήμα του γράφοντος, είναι η κατασκευή πεζόδρομου που να συνδέει το Πλωμάρι με τον Άγιο Ισίδωρο. Ένας πεζόδρομος που θα διευκόλυνε την πρόσβαση των τουριστών εύκολα και με τον τρόπο που έχουν συνηθίσει στην πατρίδα τους. Επιπλέον θα χρησιμοποιείται και από τους ντόπιους που για την απογευματινή μεγάλη τους βόλτα ή το τρέξιμο τους οδεύουν κατά πλειοψηφία στο δρόμο προς Μελίντα που παρέχει ασφάλεια και άνεση, οι οποίες λείπουν στη διαδρομή προς Άγιο Ισίδωρο.
Τέλος παραθέτω μια σειρά από τις υπόλοιπες εναλλακτικές ιδέες που μπορεί να τεθούν στην κρίση των αναγνωστών και να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης που αυτό το άρθρο έχει ως στόχο. 1) Κήρυξη ενός μεγάλου αριθμού βιομηχανικών κτιρίων, τα οποία θεωρούνται αξιόλογα αρχιτεκτονικά, ως διατηρητέα με στόχο την προστασία τους από την εγκατάλειψη και την κατεδάφιση. Οφείλουμε να προχωρήσουμε στην αποκατάσταση τους με αρχιτεκτονικές μελέτες που θα οδηγούν στην εξέλιξη τους και όχι αποκλειστικά σε μουσεία που είναι η μέχρι στιγμής πιο συνηθισμένη λύση. Είναι ο πλούτος μας από το ένδοξο παρελθόν και πρέπει να το διατηρήσουμε. 2) Ανάπλαση των όψεων των κτιρίων του παραλιακού μετώπου, τα οποία αποτελούν την πρώτη ενδεικτική εικόνα που παίρνει ο επισκέπτης του Πλωμαρίου. 3) Να απομακρυνθεί το κτίριο του Δημαρχείου, το οποίο είναι δυνατό να στεγαστεί στα βιομηχανικά κτίρια του συγκροτήματος Βουλαλά-Γεωργαντέλλη που βρίσκονται στις εκβολές του ποταμού Σεδούντα και σε κοντινή απόσταση από το σημερινό κτίριο. Επίσης για τη γενικότερη ανάπλαση του παραλιακού μετώπου, οι όψεις του ξενοδοχείου Ωκεανίς θα μπορούσαν να αναπλαστούν ή ενδεχομένως το κτίριο να απαλλοτριωθεί από το Δήμο και να κατεδαφιστεί.

Με αυτό τον τρόπο, δημιουργείται ένας άξονας με σημεία αναφοράς το χώρο του Δημαρχείου και του ξενοδοχείου Ωκεανίς που αναδεικνύει την ‘‘καρδία’’ του Πλωμαρίου σε ένα ελεύθερο δημόσιο χώρο με κέντρο την αναπλασμένη πλατεία 4) Ανάπλαση της κοίτης του ποταμού Σεδούντα και απομάκρυνση της χρήσης της ως χώρος στάθμευσης και ως δημοτικός δρόμος.
Όλα αυτά τα ζητήματα είναι δυνατό να γίνουν αντικείμενο μιας αναπτυξιακής εταιρίας που θα ασχολείται με οικονομικά, κοινωνικά, αγροτικά, αρχιτεκτονικά-πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και τουριστικά θέματα με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη του Πλωμαρίου και ταυτόχρονα με την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης περιοχής.
Σε αυτό είναι δυνατό να συντελέσει και η πολύτιμη βοήθεια των ξένων που έχουν επισκεφτεί το Πλωμάρι και έχουν σκοπό να το βοηθήσουν μένοντας μόνιμα σε αυτό, διαφημίζοντας το στη χώρα τους και φέρνοντας ξένο κεφάλαιο που μπορεί να αξιοποιηθεί με τη μορφή μακροχρόνιας μίσθωσης για την πραγματοποίηση πολύτιμων έργων στη περιοχή και στο πολεοδομικό ιστό του Πλωμαρίου. Τα περισσότερα από αυτά τα θέματα ξεφεύγουν από την αρμοδιότητα των απλών πολιτών.
Αλλά αν το θελήσουμε, μπορούμε συντονισμένα να τα απαιτήσουμε και να διεκδικήσουμε την πραγματοποίηση τους. Αρκεί να πειστούμε ότι γίνονται για το κοινό καλό πρώτα από όλα και μετά για την προσωπική εξυπηρέτηση του καθενός. Και πάνω από όλα να ξεφύγουμε από το καθεστώς του προσωπικού συμφέροντος που τελικά αιχμαλωτίζει όχι μόνο εμάς αλλά τελικά και το ίδιο το Πλωμάρι.
Οι παραπάνω απόψεις είναι προσωπικές και καθίστανται στην κρίση του οποιοδήποτε ενδιαφερόμενου για το Πλωμάρι. Είναι οι παρατηρήσεις σχετικά με το Πλωμάρι ενός απλού ανθρώπου που το αγαπά και θα ήθελε να βοηθήσει την πατρίδα του βάζοντας ένα λιθαράκι και εκείνος για την επιβίωση αυτού του ευλογημένου τόπου.
Με τιμή, Κακές Γεώργιος.