Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα Stipsi.gr Ο Κλαπάδος είναι εγκαταλειμμένο αγροτικό χωριό στην περιοχή του οποίου έγιναν οι τελευταίες νικηφόρες μάχες των Ελλήνων στρατευμάτων κατά των Τούρκικών, το Δεκέμβριο του 1912 για την απελευθέρωση της Λέσβου. Κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Αλέξανδρου βρίσκονται ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού, καθώς και λάρνακα από γκρίζο τραχείτη όπου, πιθανότατα, ενταφιάστηκε ο ασκητής ‘Αγιος Αλέξανδρος.
Ο Κλαπάδος ήταν ένα χωριό, απέναντι σχεδόν από τη Στύψη. Οι κάτοικοί του ήταν οι περισσότεροι Τούρκοι μουσουλμάνοι και οι λιγώτεροι Έλληνες. Γύρω στις 80 τούρκικες οικογένειες. Ήταν όμως όλοι αγάδες, δυνατοί. Είχαν ξεχωριστά νεκροταφεία και ξεχωριστά καφενεία.
Σήμερα σώζονται κάποια ερείπια και κυρίως το χαμάμ που είναι σε καλύτερη κατάσταση. Σπίτια δεν σώζονται. Κάποια ερείπια μόνο μαρτυρούν παλιές δόξες. Οι τελευταίοι Κλαπαδιώτες εγκατέλειψαν το χωριό μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Οι Τούρκοι είχαν φύγει προ πολλού εννοείται. Οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν στα Δάφια, την Καλλονή και λιγότεροι στη Στύψη. Ωστόσο μέχρι το 1960 είχαν μείνει τρεις οικογένειες στο άδειο πια χωριό. Τις πληροφορίες αυτές μου έδωσε ο Αντώνης Αλετράς, που έχει χωράφια εκεί γύρω.
Στο βιβλίο του Οικονόμου Τάξη “Συνοπτική ιστορία και Τοπογραφία της Λέσβου – έκδοση 2α εν Καίρω του 1909”, διαβάζουμε για τον Κλαπάδο δυό γραμμές όλες κι όλες:
“Κλαπάδος: Οθωμανικόν χωρίον έχον οικογενείας περί τας 60 μετά τεμένους και σχολείου παρ’ αυτώ”.
Περισσότερα για τον Κλαπάδο βρήκα στο βιβλίο του Μύκη Αξιώτη “Περπατώντας τη Λέσβο” τόμος Α’ Έκδοση 1992:
“Στις 8 Δεκεμβρίου του 1912, ο στρατιωτικός διοικητής των Τουρκικών στρατευμάτων, ο οποίος είχε στρατοπεδεύσει στο στρατόπεδο του Κλαπάδου με 2000 άνδρες, υπογράφει το πρωτόκολλο παράδοσης. Η παράδοση των όπλων έγινε μέρα μεσημέρι στον Κλαπάδο μέσα στο χωριό. Ήταν η απελευθέρωση του νησιού από τον τουρκικό ζυγό. Εδώ τελειώνει η ιστορία του χωριού. Τα κανόνια κοσμούν το ηρώο της Πέτρας. Το όνομά του συνδέθηκε με την “Μάχη του Κλαπάδου””.
Ωστόσο, ο Μάκης Αξιώτης, πηγαίνοντας πιο πίσω βρήκε και καταγράφει στο βιβλίο του κι άλλα στοιχεία για τον Κλαπάδο.
“Γύρω στα 1640 ο Κλαπάδος είχε δύο εκκλησίες του Αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού και της Αγίας Παρασκευής. Είχε 15 σπίτια χριστιανών και 15 “αγαρηνών”. Ισα – ίσα μοιρασμένος δηλαδή. Το 1850 ο Κλαπάδος κατοικείται μόνο από Τούρκους”.
Στο βιβλίο του Σταυράκη Αναγνώστη “Λεσβιάς ωδή 1850” αναφέρεται και η εξής παράδοση:
“Αδεται ότι οι κάτοικοι του Κλαπάδου, Χριστιανοί όντες, δι’ υπερβολήν αθλιότητος, παρεδέχθησαν πανδημεί τον Ισλαμισμόν, προ μίας και ημισείας, ή
και επέκεινα εκατονταετηρίδος, ελπίζοντας τρόπον τιμά, ανακούφισιν, δι’ αυτού του μέσου, των δεινοπαθειών των. Η αθλιότης αυτών ην τοσούτον μεγάλη, ώστε και παροιμία περί αυτής επεκράτησεν έκτοτε επί της Νήσου. Εις τον Κλαπάδον γνωρίζουν να κατασκευάσωσιν εύμορφα μακαρόνια, αλλ’ όμως στερούνται πρώτού ύλης και αλεύρου”.
Έμεινε το όνομα σε τούτο το χωριό. Ότι αλλαξοπίοτησε μαζί τους κι ο παπάς. Αυτά βέβαια είναι η άγραφη παράδοση. Το πιο πιθανό ίσως είναι ότι οι Χριστιανοί κάτοικοί του, σιγά – σιγά εγκατέλειψαν το χωριό και εγκαταστάθηκαν αλλού. Όπως εξάλλου και οι Τούρκοι συγκεντρώνονταν στα μεγάλα χωριά που υπήρχε ασφάλεια.
Ο Γ. Αριστείδης στην “Τετραλογία Πανηγυρική 1863” αναφέρει πως τότε ήταν 66 ΟΘωμανικές οικογένειες στον Κλαπάδο.
Ο Οικονόμου Τάξης όπως προαναφέραμε το 1909 (κοντά στην απελευθέρωση) μιλά για 60 οικογένειες Οθωμανών με τζαμί και σχολείο, που το 1912 έχει 25 παιδιά.
Το 1920 ο Κλαπάδος είχε 283 κατοίκους, ενώ το 1928 κατεβαίνει στους 96. Το 1940 αναφέρονται 101 κάτοικοι, προφανώς πρόσφυγες.
Οικολογική διαδρομή: Κλαπάδος – Λαφιώνα – Aγ. Αλέξανδρος
Πρόσφατα ο Δήμος Πέτρας με την υποστήριξη του κοινοτικού προγράμματος LEADER ΙΙ έβγαλε ένα φυλλάδιο που ενημερώνει τους φυσιολάτρες για την “οικολογική διαδρομή” Κλαπάδος – Λαφιώνα – Αγ. Αλέξανδρος.
Αναφέρει στο φυλλάδιο για την διαδρομή αυτή:
Η οικολογική διαδρομή αρχίζει μετά την Καλλονή, στα όρια του Δήμου Πέτρας, όπου έχουν στηθεί από το Δήμο ενδεικτικές πινακίδες και κιόσκια για τους περιπατητές. Ο δρόμος είναι χωματόδρομος, βατός για πεζούς και οχήματα.
Στη διαδρομή έχουν τοποθετηθεί 4 κιόσκια για την ανάπαυση των περιπατητών, 4 πετρόκτιστες κρήνες με νερό, παγκάκια και τραπεζοκαθίσματα για ξεκούραση. Πρώτος σταθμός είναι ο παλιός ερειπωμένος “Κλαπάδος”.
Η όλη Θέα της διαδρομής είναι μοναδική, αφού μέσα από τα δάση μπορεί κανείς να αντικρίσει στο βάθος όλες τις παραλίες και τα χωριά του βόρειου τμήματος του νησιού μας (από το ακρωτήρι Πετεινός – Αναξος – Πέτρα – Μήθυμνα – Εφταλού ως τη Συκαμιά). Νοτιοδυτικά βλέπουμε τον Κόλπο της Καλλονής, ενώ ανατολικά φαίνεται ο απέραντος κάμπος των ελαιοκτημάτων της περιοχής Στύψης – Αγ. Παρασκευής. Διασχίζοντας τον όμορφο οικισμό της Λαφιώνας, απ’ όπου κανείς μπορεί να οδηγηθεί στην Πέτρα, διαμέσου της επαρχιακής οδού, ή στην Αναξο από τους αγροτικούς δρόμους, φτάνουμε στην αρχαιολογική περιοχή παλαιοχριστιανικών εκκλησιών και του βυζαντινού οικισμού .·Αγ. Αλέξανδρος>·.
Πάρτε το σακίδιο στον ώμο, φορέστε παπούτσια πεζοπορίας και περπατείστε καλοκαιρινοί επισκέπτες.
Αξίζει τον κόπο…
Ιστορικό της μάχης του Κλαπάδου Στύψης Λέσβου
8 Δεκεμβρίου 1912
ΓΕΝΙΚΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΕΩΣ
Άσκησις «ΚΛΑΠΑΔΟΣ – 80» διευθύνεται υπο της 36 ΔΤΕ και εκτελείται υπό Τακτικού Συγκροτήματος Τάγματος Πεζικού.
ΣΚΟΠΟΣ ΑΣΚΗΣΕΩΣ
— Η εξάσκησις των Διοικήσεων, των Αξ/κών, του Επιτελείου και τών Στρατευμάτων κατά τον αγώνα υπό συνθήκας συγχρόνου πολέμου.
— Η συνεργασία του Τάγματος Πεζικού μετά των άλλων Όπλων Ελιγμού και Υποστηρίξεως.
— Ο εθισμός των Στελεχών και Οπλιτών εις την διαβίωσιν εν εκστρατεία.
ΑΣΚΟΥΜΕΝΑΙ ΜΟΝΑΔΕΣ – ΥΠΟΜΟΝΑΔΕΣ
Τάγμα Πεζικού – Ουλαμός Αρμάτων – Δ/ρία ΜΗΧ. και Πυρ/χία Πεδ. Πυρ/κού.
ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΣΚΗΣΕΩΣ
Ο χώρος ΚΑΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ.
ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΑΓΩΝΟΣ
— Η Άσκησις Περιλαμβάνει εναλλαγήν Αμυντικών και Επιθετικών Επιχειρήσεων.
— Η φάσις της επιθέσεως θα εκτελεσθή μετά πραγματικών πυρών Βαρέων Πεζικού – Αρμάτων και Πυρ/κού την οποίαν και θα παρακολουθήσετε εκ του παρατηρητηρίου. απεσύρθη 50 χιλ. βορρείως παρά τω χωρίω ΚΛΑΠΑΔΟΣ ένθα υφίστατο Τουρκικόν Στρατόπεδον και τα πέριξ υψώματα ήσαν ωχυρωμένα από της εποχής του Ιταλοτουρκικού πολέμου. Ούτω ο Νομάρχης Εκρεμ Μπέης μετά του Διοικητού Εράκ Μπέη αναγκάσθησαν να παραδώσουν την πόλιν είς τας Ελληνικάς Δυνάμεις.
β. Κυρίως Μάχη ΚΛΑΠΑΔΟΣ
(1) Δυνάμεις Αντιπάλων
(α) Ελλήνων
Αι αρχικώς αποβιβασθείσαι Δυνάμεις εκρίθησαν ανεπαρκείς, διό εστάλησαν ενισχύσεις αποτελούμεναι εκ τών κατωτέρω τμημάτων:
— 2ον ΤΠ)19ΣΠ δυν. 21 αξ/κών και 1038 οπλιτών.
— Λόχος Λεσβίων δυν. 210 ανδρών.
— Λόχος Εμπέων 7ου ΣΠ δυν. 165 ανδρών.
— Πυρ/χία 6 πυρ/λων ορειβατικών Κρούπ.
Ούτο η συνωλική δύναμις ανήλθεν εις 3175 άνδρας με 6 ορειβ. πυρ/λα και δύο τοιαύτα Ναυτικού.
(β) Τούρκων
Οι Τούρκοι διέθεταν κατά πληροφορίας 2000 άνδρας είς το παρά το ΚΛΑΠΑΔΟΣ Στρατόπεδον και ελαφρά τμήματα καλύψεως είς τα χωρία ΚΛΕΙΩ — ΚΑΠΗ — ΔΑΦΙΑ — ΦΙΛΙΑ.
(2) Εξέλιξις της Μάχης
Αι Ελληνικαί Δυνάμεις συγκροτήθησαν είς δύο φάλαγγας, αίτινες εκινήθησαν η μία επί του δρομολογίου ΛΑΜΠΟΥ ΜΥΛΟΙ — ΚΑΛΛΟΝΗ — ΚΛΑΠΑΔΟΣ η ετέρα επί του δρομολογίου ΘΕΡΜΗ — ΠΗΓΗ — ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ — ΑΡΙΣΒΗ — ΚΛΑΠΑΔΟΣ Ήραν τας συναντωμένας μικροαντιστάσεως και την νύκτα της 4/5 έλαβον την επαφήν με την τοποθεσίαν ΚΛΑΠΑΔΟΣ. Τα ημέτερα τμήματα μετά 4ήμερον συνεχή αγώνα ήχθησαν την Νύκτα της 7/8 Δεκ. 1912 είς την παρυφήν του χωρίου ΚΛΑΠΑΔΟΣ υποχρεώσαντα ούτω τας Τουρκικάς Δυνάμεις είς παράδοσιν, αίτινες απέστειλαν την αυτήν νύκτα φάκελλον περιέχοντα αίτησιν παραδόσεως την οποίαν είχον υπογράψει άπαντες οι Τούρκοι Αξ/κοί. Κατόπιν τού-του την 8ην ώραν της 8ης Δεκεμβρίου 1912 υπεγράφη το πρωτόκολλον παραδόσεως τών Τουρκικών Δυνάμεων, ήτις συνετελέσθη μέχρι των μεσημβρινών ωρών. Ούτω έληξεν η επιχείρησις διά της οποίας ελευθερώθη η ΛΕΣΒΟΣ και η οποία είχεν συνολικάς απωλείας: Νεκροί: Αξ/κοί 1 — Οπλίται 16 — Ναύται: 4 και είς Μοναχός της Μονής Λειμώνος. Τραυματίαι: αξ/κοί 1– Οπλίται 80.
Η πατρίς εις μνήμην των νεκρών της μάχης και της υπογραφής της απελευθερώσεως της ΛΕΣΒΟΥ ήγειρεν (δαπάναις Πολεμικού Μουσείου) εν έτει 1979 επί του Λόφου ΤΥΡΑΝΝΙΔΙΟΥ κειμένου 800 μ. Β. Μονής Λειμώνος ηρώον και αναστήλωσεν τον οικίσκον κείμενον εις θέσιν ΠΕΤΣΟΦΑ εντός του οποίου υπεγράφη το πρωτόκολον παραδόσεως των Τουρκικών Δυνάμεων και όπου τοποθετήθησαν μαρμάριναι πλάκες επί των οποίων έχουν αναγραφεί άπαντα τα έγγραφα.
Η ΜΑΧΗ ΚΛΑΠΑΔΟΣ
( ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ )
1. ΓΕΝΙΚΑ
Η νήσος ΛΕΣΒΟΣ από της εποχής των Πελασγών και μέχρι σήμερον κατοικείτο από Έλληνες και είναι Ελληνική. Ανα τους αιώνας περιήρχετο υπό την κυριαρχίαν του εκάστοτε κατακτητού, ως και η υπόλοιπος Ελλάς. Εννέα έτη μετά την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως ήτοι το 1462 κατελήφθη από τους Τούρκους. Απόπειρα απελευθερώσεως της νήσου το 1821 διά του πυρπολισμού υπό του Παπανικολή ει τον όρμον Ερεσού του Τουρκικού πολεμικού πλοίου «Κινούμενον Όρος» κατεπνίγη εις το αίμα.
Η νήσος ελευθερώθη την 8ην Δεκ. 1912 κατόπιν ωικηφόρου μάχης του Ελληνικού Στρατού μετα του Τουρκικού, ήτις διήρκεσεν επί 4ήμερον και διεξήχθη εις περιοχήν του μικρού χωριού ΚΛΑΠΑΔΟΣ (νύν ερειπωμένου) ευρισκομένου 6 χιλ. βορρείως ΚΑΛΛΟΝΗΣ επί του δρομολογίου πρός ΜΗΘΥΜΝΑ.
Η μάχη αυτή έχει περάσει εις την ιστορίαν, ως Μάχη του «ΚΛΑΠΑΔΟΣ».
Τελικώς διά της συνθήκης της Λωζάνης του 1923 η Τουρκία ανεγνώρισεν την Λέσβον, ως αναπόσπαστον τμήμα της Ελληνικής Επικράτειας.
2. ΜΑΧΗ ΚΛΑΠΑΔΟΣ
α) Τα πρό της Μάχης
(1) Με την κήρυξιν του Βαλκανικού πολέμου το 1912 μία εκ τών βλέψεων της Ελληνικής Κυβερνήσεως ήτο η απελευθέρωσις των νήσων του Αιγαίου μεταξύ των οποίως συμπεριλαμβάνετο και η ΛΕΣΒΟΣ. Τούτο θα επιχε΄ρείτο μετά την απελευθέρωσιν της Μακεδονίας και Θράκης, ότε θα ήτο δυνατή η διάθεσις τών απαιτουμένων δυνάμεων.
Δύο περιστατικά υποχρέωσαν την Κυβέρνησιν να επισπεύσει την διάθεσιν τμημάτων πρός τον ανωτέρω σκοπόν. Ταύτα ήσαν:
(α) Η παρουσίασις εις τον εν Μούδρω της Λήμνου ευρισκόμενον Ναμαρχον Κουντουριώτην επιτροπή Πλωμαριωτών, αιτήσασα όπλα και διαβεβαιώσασα ότι άμα τη εμφανίσει των Ελληνικών Δυνάμεων άπαντες οι κάτοικοι θα ξεσηκωθούν κατα των Τούρκων και
(β) Αί εκ τού εξωτερικού πληροφορίαι περί επικειμένης ανακωχής και περί ικανοποιήσεως των αξιώσεων της Ελλάδος.
Ούτω τήν 1ην Νοεμβρίου 1912 ελήφθη η απόφασις και διετάχθη η ΙΙ Μερ/ρχία να διαθέση ένα Σύνταγμα Πεζικού και μία Πυροβολαρχία, παραλλήλως δε διετάσσετο η συγκρότησις δυνάμεων όσον το δυνατόν μεγαλυτέρων εκ Ναυτικών αγημάτων και εκ των εμπέδων Αθηνών, πρός άμεσον έναρξιν της επιχειρήσεως δια την απελευθέρωσιν της Λέσβου.
(2) Κατάληψις Μυτιλήνης
(α) Την 7ην ώραν της 8ης Νοεμβρίου 1912 κατέπλευσαν εις τον λιμένα της Μυτιλήνης τα πλοία ΑΒΕΡΩΦ, ΥΔΡΑ, ΣΠΕΤΣΑΙ, ΨΑΡΑ, ΙΕΡΑΞ, ΑΣΠΙΣ, ΚΑΝΑΡΗΣ και ΠΕΛΟΨ μεταφέροντα αγήματα Ναυτικού και εν Τάγμα Πεζικού, άπαντα υπό Ναύμαρχον Παύλον Κουντουρίωτην και την 12.30 ώρα ήρχισεν η αποβίβασις των δυνάμεων.
(β) Ο Τουρκικός Στρατός υπό τον Αβδούλ – Γκανή Μπέη μη δυνάμενος ν’ αντιταχθή, αλλά και επιθυμών ως ισχυρίσθη να αποφύγη την αιματοχυσίαν εντός της πόλεως.
Εις Μνήμην των πεσόντων
Με την ευκαιρία της 100ης Επετείου από τη Μάχη του Κλαπάδου η οικογένεια Ιωάννη Δεμερτζή η “Σκλαβέλη”
έκτισε και δώρισε την ιερή εκκλησία Αγίου Νικολάου & Αγίου Φανουρίου εις μνήμην των πεσόντων
Στρατής Χατζηβλάστης
Πηγή: www.stipsi.gr
Πηγή: πρώτης Φωτογραφίας: www.vaspik.blogspot.gr Η ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ
ΕΠΑΝΩ ΣΚΑΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΛΑΠΑΔΟΥ
(2/12/1912)
