Ο Ξενοφών Μαυραγάνης (Πλωμάρι 1940), πολιτικός και δημοσιογράφος, συγκέντρωσε σ’ έναν τόμο 21 κείμενά του δημοσιευμένα στην εβδομαδιαία στήλη του «Αιρετικά», στην εφημερίδα «Εμπρός». Όσοι αναγνώστες παρακολουθούν τα γραπτά του Ξ. Μαυραγάνη θα έχουν διακρίνει μερικά βασικά χαρακτηριστικά, όπως είναι η διεισδυτική και κριτική ματιά, ο αντιδογματισμός, η ευθυβολία, η προσήλωσή του στις αξίες της δημοκρατίας, της παιδείας, του πολιτισμού, της ελεύθερης σκέψης, η πλούσια και χυμώδης γλώσσα του και η ρέουσα γραφή του.
Στον παρόντα τόμο επέλεξε απ’ την πλούσια σοδειά του λίγα κείμενά του, όμως έχουν ένα κοινό γνώρισμα: κινούνται μεταξύ χρονογραφήματος και αφηγήματος και φλερτάρουν περισσότερο με τη λογοτεχνία παρά με το εφήμερο της εφημεριδογραφίας.
Στα 15 απ’ τα 21 κείμενα, ο συγγραφέας κινείται έξω απ’ αυτό που ονομάζουμε στις εφημερίδες επικαιρότητα και παίρνει αφορμή από γεγονότα, πρόσωπα, μνήμες, βιώματα της γενέθλιας γης του, του παλιού Πλωμαριού. Να μερικοί τέτοιοι ενδεικτικοί τίτλοι: Ο Δικός μας Άι Γιάννης, Ο θείος μου ο Άγιος, Τότε ήταν Χριστούγεννα, Του Ρηνέλ’, Άκαρπου ξύλου κ.ά.. Ο Μαυραγάνης φροντίζει, όμως, μέσω της δεξιοτεχνικής αφήγησής του, των όμορφων περιγραφών, του μικροπερίοδου λόγου και της ανεπιτήδευτης αλλά ευφρόσυνης γλώσσας του, να μη μετατρέπει τα κείμενά του σε μελό, να μη βουλιάζει τις μνήμες του σε νοσταλγικές λιμνοθάλασσες, να μην αγιοποιεί ούτε να γελοιοποιεί, να μην υπαγορεύει στον αναγνώστη τι θα σκεφτεί, αλλά αντιθέτως μ’ έναν έμμεσο και γι’ αυτό δραστικό τρόπο, περί ποίου πράγματος να σκεφτεί. Ο συγγραφέας εκμεταλλεύεται την κοινή τράπεζα των εμπειριών για να ανοίξει έναν άτυπο διάλογο γύρω από το χρόνο τον παρελθόντα, τον παρόντα και το μέλλοντα, γύρω από τα μικροσυμβάντα της καθημερινότητας, που όμως συχνά είναι καθοριστικά στοιχεία της ανθρώπινης ζωής.
Συχνά αναρωτιέμαι διαβάζοντας χρονογραφήματα ποια είναι αυτά τα γνωρίσματα που τα διαφοροποιούν από τα άλλα κείμενα της εφημερίδας και τα διασώζουν απ’ τα εφήμερα και το θνησιγενές της ειδησεογραφίας που ξεχνιέται γρήγορα, για να αντικατασταθεί απ’ την επόμενη μέρα και ούτω καθεξής.
Νομίζω ότι τουλάχιστον τρία είναι αυτά τα ειδοποιά γνωρίσματα: η γλώσσα, το συναίσθημα και η διαχρονικότητα της θεματογραφίας του. Στα κείμενα του Μαυραγάνη ο αναγνώστης θα βρει και τα τρία. Στέκομαι ιδιαίτερα στο συναίσθημα, μια που είναι ένα βασικό συστατικό της συγγραφικής του απόσταξης (για να χρησιμοποιήσω και μια λέξη γνώριμη στο Πλωμάρι). Ο Ξ.Μ. επιλέγει το θέμα, τις λέξεις, το ύψος, την πλοκή, με περίσσια μαστοριά, για να χτιστεί και να κατοικηθεί το συναίσθημα που διακατέχει τον ίδιο και θέλει να το μεταδώσει στον αναγνώστη του. Γιατί ο καλός χρονογράφος, ο καλός λογοτέχνης, δίνει.
Μαζί με τα 15 αφηγήματα στον τόμο έχουν περιληφθεί και έξι απ’ αυτά που θα ονομάζαμε ελαστικά χρονογραφήματα. Έτσι αναδεικνύεται ο μαχητικός, οξυδερκής, ενεργητικός, αναμεμειγμένος στα δρώμενα Μαυραγάνης, που παίρνει αφορμή από ένα γεγονός της επικαιρότητας και το εξακτινώνει για να φανούν οι αθέατες πλευρές του, οι χρόνιες παθογένειες του κοινωνικού και πολιτικού μας βίου. Τέτοια κείμενα είναι η Ιερή Εμβάς, Ό,τι θέλει ο λαός, Τ’ Πέμπτ’ ή μια περιήγηση στη δημοσιοϋπαλληλική ανευθυνότητα κ.ά..
Αξίζει, λοιπόν, να διαβαστεί αυτό το βιβλίο που φανερώνει ένα συγγραφέα ευαίσθητο και ανήσυχο, νοσταλγικό με το χθες αλλά και διαστοχαστικό με το σήμερα και το αύριο.
Π.Σ. από http://www.emprosnet.gr/ArtAndEntertainment/books/?EntityID=f19f19ad-b17c-402e-b9cd-feb62a0cf4af
